Op grond van de huidige wet- en regelgeving dient bij een ruimte waarin zich een of meer gastoestellen bevinden, rekening houdt met een gasexplosie in die ruimte. Daarom moet de bouwkundige constructie zodanig zijn, dat bij een gasexplosie geen voortschrijdende instorting van (delen van) het gebouw plaatsvindt. Daarbij dient de omwanding van stookruimten daarom constructief hieraan te voldoen, en/of kan een separate voorziening tot drukontlasting (plofwand) te hebben. Bij inpandige stookruimten en in het bijzonder bij stookruimten geheel onder maaiveld, is het aanbrengen van zo’n voorziening veelal niet mogelijk, zodat situering van een stookruimte op deze locatie niet mogelijk is. In nieuwbouwsituaties zijn stookruimten onder het maaiveld dan ook niet toegestaan zonder aanvullende maatregelen te treffen, zodat men zich kan beroepen op de gelijkwaardigheidsbepaling zoals opgenomen in het Besluit bouwwerken leefomgeving. Van Empel Inspecties en Advisering begeleid dit traject en voert het gelijkwaardigheidsonderzoek uit wat hiervoor nodig is.
Gelijkwaardigheidsonderzoek
Gelijkwaardigheidsonderzoek voor inpandige, geheel of gedeeltelijk beneden het maaiveld gesitueerde stookruimten
In bestaande situaties worden echter veelvuldig stookruimten onder maaiveld aangetroffen. Indien wijzigingen in de bestaande situatie worden aangebracht, bijvoorbeeld bij verbouwing of uitbreiding van het gebouw, of bij vervanging van de bestaande stookinstallatie wordt het punt van de situering van de stookruimte weer actueel. Het verplaatsen van een bestaande stookruimte om aan de voorschriften te voldoen, gaat altijd gepaard met naar verhouding zeer hoge kosten, onder andere doordat de infrastructuur van de installaties dan ingrijpend moet worden gewijzigd. In bepaalde gevallen is verplaatsing technisch zelfs geheel onmogelijk. Deze omstandigheden leiden er soms toe dat een bestaande situatie niet verandert, ook al is de stookinstallatie technisch aan het eind van zijn leven en is daarbij zowel de bedrijfszekerheid als de veiligheid nadrukkelijk in het geding.
De betreffende eis in het Besluit bouwwerken leefomgeving wordt gesteld omdat er vanuit wordt gegaan dat in een stookruimte een reëel gevaar bestaat voor een gasexplosie (overigens geldt deze eis ook voor alle andere ruimten waarin zich een gastoestel bevindt, dus ook bijvoorbeeld in een (inpandige) keuken van een woning). Een andere oplossing van het probleem dan het aanbrengen van explosiewanden en waarbij aan de wetgeving wordt voldaan, is het maken van een constructie die gelijkwaardig is aan wat er in het Besluit bouwwerken leefomgeving geëist wordt. Deze optie wordt hier besproken. Door passende aanvullende voorzieningen in de stookruimte aan te brengen, wordt namelijk de kans op een vernietigende explosie dermate gering, dat maatregelen die de gevolgen van een explosie moeten beperken niet langer meer zinvol zijn.
Van Empel levert maatwerk gelijkwaardigheidsonderzoek
Het is een misverstand dat slechts aan de overheid gelieerde bedrijven dergelijke onderzoeken mogen uitvoeren. Ook van Empel Inspecties en Advisering levert de benodigde officiële expertise. Ons gelijkwaardigheidsonderzoek heeft betrekking op een bouwkundige beoordeling en/of het nemen van maatregelen om de kans op een gasexplosie in een dergelijke stookruimte verregaand te minimaliseren. Vanuit onze ervaringen hebben wij aanvullende criteria opgesteld, over wat er aan de huidige stookruimte-eisen moet worden toegevoegd om het risico van een gasexplosie in die ruimte nog verder te minimaliseren. Deze maatregelen kunnen bestaan uit bouwkundige aspecten of aanvullende technische voorzieningen. Continuïteit door veiligheid.
De maatregelen zijn als volgt te verdelen
Technische voorzieningen die de kans op het vrijelijk uitstromen van gas beperken
Hierbij gaat het enerzijds om het risico van het uitstromen van onverbrand gas door menselijk falen tijdens werkzaamheden te minimaliseren. Anderzijds om voorzieningen in de gastoestellen die het uitstromen van onverbrand gas uit die toestellen moet voorkomen. Dat laatste is nog slechts van belang bij oudere toestellen, omdat moderne toestellen hiertegen afdoende beveiligd zijn.
Technische voorzieningen die de kans op het vormen van een explosief mengsel beperken
Hierbij gaat het om voorzieningen die belangrijk zijn als er ondanks punt 1 toch onverbrand gas in de stookruimte uitstroomt. Het betreft hier aanvullende ventilatievoorzieningen van de ruimte, inclusief voorzieningen die de betrouwbaarheid van de werking hiervan verder moeten vergroten. Daarnaast gaat het ook om het constateren van voorzieningen die bij een gaslek de gastoevoer naar de stookruimte onmiddellijk afsluiten (gasdetectie). En ver voordat een gevaarlijke (explosieve) concentratie van het gas is bereikt.
Technische instructies voor het verrichten van werkzaamheden inclusief kwalificering personeel
Dit voorkomt dat onbevoegden, die niet op de hoogte zijn van de geldende regelgeving en van de nadere eisen, werkzaamheden verrichten.
Aandachtspunten tijdens de beoordeling:
- Plaats van de stookruimte.
- Toegankelijkheid en vluchtroutes van stookruimte.
- Afmetingen van de stookruimte.
- Bestandheid van de omringende wanden tegen vrijkomende warmte.
- Weerstand tegen branddoorslag en brandoverslag.
- Gasdichtheid stookruimte.
- Elektrische installatie en verlichting van de stookruimte.
- Verbrandingslucht en ventilatie voor de stookruimte.
- Aanvullende eisen voor de stookruimte indien verbrandingstoestellen stoken met gas zwaarder dan lucht.
- Aanvullende eisen voor de stookruimte indien verbrandingstoestellen stoken met vloeibare brandstof.
- Gasdetectiesysteem.
In de Nederlandse norm (NEN 3028) staat vermeld dat ten aanzien van de plaats van een stookruimte de volgende mogelijkheden onderscheidt.
De ruimte wordt:
- geheel vrijstaand gebouwd;
- op het dak van een gebouw geplaatst;
- tegen een gebouw geplaatst;
- in een gebouw geplaatst.
Om de gevolgen van een eventuele gasexplosie in een stookruimte te beperken, verdient de plaats van de stookruimte de voorkeur volgens bovenstaande volgorde.
Plaatsing in een vrijstaande ruimte
Voor een vrijstaande stookruimte gelden ten aanzien van de plaats geen speciale eisen, tenzij het Besluit Voorzieningen en installaties milieubeheer van toepassing is.
Plaatsing op het dak
Voor een stookruimte op een dak gelden ten aanzien van de plaatsing geen speciale eisen.
Plaatsing tegen een gebouw
Voor de plaatsing van een stookruimte tegen een gebouw geldt, dat de gemeenschappelijke wand(en) geen deel uit mag (mogen) maken van de hoofddraagconstructie van het gebouw.
Plaatsing in een gebouw
Voor de plaatsing van een stookruimte in een gebouw gelden de onderstaande eisen:
- De plaats moet zo zijn dat ten minste een van de wanden van de ruimte deel uitmaakt van een buitenwand van het gebouw, dan wel dat de afdekking van de ruimte deel uitmaakt van de afdekking van het gebouw.
- De ruimte mag niet onder een trap of onder een van een gemeenschappelijke vluchtroute deel uitmakende ruimte zijn gelegen.
- Van een geheel of gedeeltelijk onder het maaiveld gelegen stookruimte moet ten minste een wand een buitengevel zijn die niet grondkerend of waterkerend is.
- De wanden, dak en vloer van de ruimte mogen geen deel uitmaken van de hoofddraagconstructie van het gebouw.
Toelichting
De bouwregelgeving eist dat in een ruimte waarin zich een gasexplosie voordoet, deze explosie niet mag leiden tot voortgaande instorting van dit gebouw. In NEN-EN 1990 in samenhang met NEN-EN 1991-1-7 omschreven om welke ruimten dit gaat. Hierbij is elke ruimte met een opstelplaats voor een gasgestookt toestel toegerekend. Voor de bijbehorende bouwkundige berekening verwijst de bouwregelgeving eveneens naar voornoemde normen. In het algemeen zal voldoet een stookruimte aan deze eis, wanneer de hier beschreven handreikingen uit de NEN 3028 opvolgd.